Заманауи мектепте буллинг мәселесі (қудалау) өткір тұр – әртүрлі бағалау бойынша әртүрлі балалар топтарында оның құрбандары болып 50% дейін балалар болады. ЮНИСЕФ ақпараты бойынша, Қазақстанда әрбір үшінші бала мектептегі кемсітуге ұшырайды.
Заманауи оқушылар бүгінде сыныптастарына аса қатыгездікпен қарайтынымен ерекшеленеді. Қауіптендіреді, өзінің кемсітушіліктерін балалар бейнеге түсіреді және ол қоғамның алдына жария болады. Мәселе жасөспірімдердің психикалық денсаулығы бойынша өткізілген конференцияда көтерілді. ЮНИСЕФ-тің деректері бойынша, Қазақстанның 40 мекетбіндегі 402 балалар арасында оқушылармен сұхбат беру кезінде 33% балалар (ал бұл мектептегі әрбір үшінші бала), мектептегі психологиялық озбырлықтың құрбаны болған, атап айтқанда келекелеу, қорлау. 36% кем емес балалар жәбірленгенін әңгімеледі.
Өкінішке орай, мектептегі балалар арасындағы қатыгездік – Зор мәселе екендігі Қазақстанда ғана емес, барлық әлемде де. Бұл жайында бала ата аналарына әрдайым хабарламайды. Мұнде кешенді түрде қадам жасау керек, ата аналар да балаларымен не болып жатқанын байқауы керек, ал мектеп психологтары және педагогтар кемсітулерге уақытында жол бермеуі керек.
Қудалау құрбандарына көмек көрсету бойынша ұсыныстар:
Мектептегі қудалауды қалай ауыздықтауға боладының әмбебап рецептілері жоқ. Бірақ есте сақтау маңызды: қудаламайтын балалар жоқ, сыныптар бар, ондағы әркім кемсітуге ұшырауы мүмкін. Баланы әлсізсің деп айыптауға болмайды, қайырма беруге итермелеуге. Көмектеспейді. Жақсы болғанды құрбанды соғуды тоқтатады — бірақ ешкім жәбірлеушілерді келемеждеуге немесе білдірмей баланың заттарын бүлдіруге кедергі келтіре алмайды. Бірақ қайырма жауап беру жәбірлеушілердің тежегішін үзіп кетеді. Мән бермеу жайындағы кеңес сынып тек құрбанды таңдау кезінде ғана көмектесуі мүмкін – бұл жағдайда бақылаушылар категориясында қалу мүмкіндігі бар (бірақ оның рөлі де онша емес).
Қудалау – бұл сынып ауруы, және оны шешу жүйелі болуы керек. Мұғалім мәселемен шынайы араласуы міндетті, басқа ата аналардан қолдау алуы керек. Сіздің жағыңызда басқа құрбандардың мамалары мен папалары болуы мүмкін, олардың қорғаушыларының, кейдң кездейсоқ бақылаушылар. Көмек сіз күтпеген жақтан келуі мүмкін – бүлікшілердің ата аналарының құты қашады, қашан білгенде, өздерінің бала шағасы мектепте немен айналысып жүргенін.
Егер қолдау табылса, сынып кешенді айналысуға тура келеді. Есте сақтау маңызды: неғұрлым мәсені анықтап жұмысты ерте бастаса, соғұрлым табысқа жетуге мүмкіншілік көп. Бастауыш мектепте ересектердің абыройы жоғары, ал сыныптағы өзара қатынас йілгіштеу.
Егер мәселені шеше алмасақ, басқа мектепке ауысқан дұрыс. Бірақ мұны қашуға айналдыруға болмайды. «Қай жерде соқпайды» - нашар дәлел. Дәлелді себеп қажет – педагогтардың жоғары деңгейі көбірек оқу орнына ауысу, немесе жақсы спортзалы бар, немесе эстетикалық бейімі бар. Ең жақсысы, егер бала мектепті өзі таңдаса өзінің қызығушылығына орайлы сәйкестікпен.
Ауысуға дайындалу керек. Жиі қудаланған балалар, жаңа сыныпқа келген соң, өзінің әдетімен сыныптастарының мейірім тілейтін әзілдерін қауіп ретінде қабылдайды және қарым қатынастан оқшауланады. Бұл баланы аластатылған қылмайды – бірақ сұр тышқанның рөлі мақтанарлықтай емес.
Көмек сұрап психологқа жүгінуге болады – сол мектепте, жеке меншік немесе мемлекеттік маманға.
Медициналық кәсіпорындардың ғаламтор - беттерінде семинар материалдарын орналастыру кезінде хэштегтерді қолдану міндетті (#Психикалық_Денсаулықтың_Бүкіләлемдік_Күні, #ВДПЗ_Қазақстан, #World_Mental_Day_KZ)
